Ankara Tarihi Ankara Resimleri
ANKARA'NIN TARİHİ YERLERİ
Ankara Kalesi: Ankara'ya hâkim bir tepenin üzerinde kurulmus olan ve zaman içinde kentin simgesi haline gelen Ankara Kalesi'nin ilk yapim tarihi kesin olarak bilinmemektedir. M.Ö. 2. yüzyilda Galatlar zamaninda var oldugu bilinen kale daha sonra Romalilar döneminde onarim görmüstür. Iç ve dis kale olmak üzere iki kisimdan olusan kalenin iç surlari büyük bir olasilikla 7. yüzyilda Bizanslilar tarafindan insa edilmistir. Daha sonra Arap saldirilari sirasinda çok tahrip olan kale 9. yüzyilda Bizanslilar tarafindan yeniden onarilmistir. Dis surlarin ne zaman eklendigi kesin olarak saptanamamistir. Kale 1073'te Selçuklularin, 1101'de Haçlilarin eline geçmistir. 1227'de yeniden Selçuklularin eline geçen kale bu dönemde ve onu takip eden Osmanlilar döneminde çesitli onarimlar görmüs, son yillarda yapilan restorasyon çalismalariyla saglamlastirilmistir.
Genis bir yer tutan 20 kuleli dis kaleden bugüne çok az sey kalmistir. Dis kalede kuleler dörtgen seklinde olup iki kapisi vardir. Bunlar batidaki Dis Kale Kapisi ve güneydeki Hisar Kapisi'dir. Hisar Kapisi'nin üzerinde Ilhanlilara ait 1330 tarihli bir yazit bulunmaktadir. Iç kale yaklasik bir dikdörtgen seklinde olup, kismen Ankara tasi, kismen de karisik malzemeden yapilmistir. Iç kale yükseklikleri 14-16 m. arasinda degisen 42 kuleden olusmaktadir. Kuleler besgen sekildedir. Iç surlarin kuzeybati kisminda Selçuklular dönemine ait bir yazit bulunmaktadir. Kalenin en yüksek yeri kuzeyde, denizden 978 m. yükseklikteki Akkale'dir. Bugün kale içinde Osmanli Ankara'sinin 17. yüzyildan itibaren ayakta kalmis birçok Ankara evi ve Alaaddin Camii bulunmaktadir.
Kalecik Kalesi : Kalecik Kalesi, Çankiri'ya giden yol üzerinde Ankara'dan 78 km. uzakliktadir. Bizans devrine tarihlenen kale, modern kasabaya hâkim olan simetrik koni biçimli bir tepenin üzerine kurulmustur. Güneybatisindaki daglara bir sirtla baglanir ve Kizilirmak'a dogru uzanan ovada tek basina yükselmektedir.
Akköprü: Varlik Mahallesi önünde ve Ankara Çayi üzerinde olup, Ankara'nin en eski köprüsüdür. 1222 yilinda Selçuklu Hükümdari I.Alaaddin Keykubat tarafindan Ankara Valisi Kizilbey zamaninda yaptirilmistir. Bugün saglam bir durumda bulunmakla beraber dar bir köprü olusu ve bugünkü kullanilan genis yolun disinda kalisi nedeniyle islerligini yitirmistir. O zamanlarda Bati Anadolu'yu Ankara'ya baglayan yolun üzerinde idi. Eskiden Ankara'dan askere ve hacca gidenler bu köprünün basinda ayrilik agitlari söylenerek ugurlanirdi. Kesme bazalt tasindan yapilmistir. Yedi adet sivri kemerden meydana gelmistir. Bati yönünde biri silik iki yazit yer almaktadir.
Suluhan : Haci Dogan Mahallesi'nde, Suluhan Sokagi'ndadir. 1685 yilinda Seyhülislam Mehmet Emin Bey tarafindan Zincirli Camii'ne vakif olarak yaptirildigi sanilmaktadir. Iki kisimdan olusan Suluhan'in birinci kismi kareye yakin dikdörtgen planli, ortasi avlulu ve iki katlidir. Bu bölümde sadece dogu ve güney cephedeki dükkânlarin pek azi günümüze gelmis, bati ve kuzey cephelerdeki binalar tamamen yikilmis, sadece dis duvarlari kalmistir. Kalintilardan hanin iç avlusunun dört kenarda ayaklar üzerinde sivri kemerli revaklarla çevrilmis oldugu anlasilmaktadir. Revaklar arkasinda odalar siralanmaktadir. Güney uçta yer alan ikinci kisim tek katlidir ve daha dardir. Tamami toprak altinda kalan ikinci kismin ahirlar ve depolara ayrildigi tahmin edilmektedir. Her iki kisimda da duvarlar moloz tastan yapilmistir. Hanin bati kenarinda üç bölümlük küçük bir arasta bulunmakta olup, her bölüm kalin besik tonozlarla örtülmekte ve yanlarda küçük dükkânlar yer almaktadir.
Çengel Han : Kale altinda ve Atpazari Meydani Sefa Sokak'ta bulunmaktadir. Kitabesinden 1522 tarihinde yapilmis oldugu anlasilmaktadir.
Zagfiran (Safran) Hani : Atpazari'ndadir ve Haci Ibrahim Bin Haci Mehmet tarafindan yaptirilmistir. Vakfiyesi 1512 tarihinde düzenlendigi için, bu tarihlerde yapilmis oldugu anlasilmaktadir. Hanin yarisi mülk, yarisi vakfa aittir. Içinde bir mescit yer almaktadir.
Eski Hamam : Eski Hamam, Gazi Lisesi'nin tam karsisinda yer almaktadir. Oldukça harap durumda olan hamamin soyunmaligi tamamen yikilmis olmasina mukabil sogukluk ve sicaklik, külhan dahil olmak üzere ayakta durmaktadir. Eserin mimari yapisi ve teknigi itibariyle 15. yüzyila ait oldugu tahmin edilmektedir. Restore edilmektedir.
Karacabey Hamami : Karacabey Hamami Talat Pasa Bulvari üzerinde olup, 1444 tarihinde yapilmistir. Çifte hamam seklindeki yapi bati kisminda birbirine bitisik soyunmaliklari, dogu kisminda ise batidakilere göre daha degisik insa tarzi gösteren sicaklik ve halvetleriyle birlikte bütünü kareye yakin büyük bir dikdörtgen meydana getirmektedir.
Roma Hamami: Ulus-Diskapi hattinda, Çankiri caddesi üzerinde bulunan kalintilar, Roma Imparatoru Caracalla dönemine tarihlenmektedir. Saglik tanrisi Asklepion adina yaptirilmistir.
Güvenlik Aniti : Kizilay'da Güvenpark içerisindedir. 1935 yilinda Ankara tasindan yapilmistir. Türk Ulusunun polis ve jandarmaya bir armagani oldugundan dolayi Emniyet Aniti da denilmektedir. Anitin Kizilay'a bakan yönünde; güveni temsil eden bir sopayi eline alan kuvvetli genç erkek heykelleri yer almistir. Bu heykellerin altinda Atatürk'ün söyledigi "Türk, Ögün, Çalis, Güven" sözleri tunç harflerle yazilidir. Bu yazinin saginda Türk Polisinin, solunda Türk Jandarmasinin halka olan yardimlarini sembolize eden çesitli kabartmalar bulunmaktadir. Anitin Bakanliklara bakan yönünde ise; Atatürk'ün Kurtulus Savasi'nda ve inkilap hareketlerinde beraber bulundugu arkadaslari belirtilmektedir. Heykellerin altinda anitin yapilis tarihi olan 1935 yili romen rakamlariyla yazilidir. Sag tarafta insan zekasini, sol tarafta ise çitçinin tarim çalismalarini belirten kabartmalar yer almistir.
Mimar Sinan Aniti : Dil ve Tarih-Cografya Fakültesi'nin önündedir. 4.30 m. yüksekligindeki mermer heykelde Mimar Sinan kendine özgü giysisiyle ayakta canlandirilmistir.
Mithat Pasa Aniti : Ulus'ta Ziraat Bankasi Genel Müdürlügü binasinin yanindaki Mithat Pasa heykeli, 1966 yilinda banka tarafindan heykeltiras Prof. Hüseyin Anka'ya yaptirilmistir, 1863'te Ziraat Bankasi'ni kuran Sadrazam Mithat Pasa'nin koltukta oturur biçimdeki heykelinin solunda üç basak ve çark, saginda terazi figürleri vardir.
Ulus Cumhuriyet Aniti : Ulus Meydani'ndaki bu anit, Kurtulus Savasi kahramanlarinin anisina 1927 yilinda Avusturyali heykeltiras Krippel'e yaptirilmistir. Atatürk'ün atli heykelinin altindaki yüksek ve üçgen kaide Ankara tasindandir. Kaidenin üzerindeki kabartmalarda Atatürk ve askerlerini Baskumandanlik Meydan Savasi'nda tasvir eden figürlerden baska, Türk kadinini, Türk askerini ve genç Türkiye Cumhuriyeti'ni simgeleyen figürler bulunmaktadir.
Zafer Aniti : Yenisehir'de Atatürk Bulvari üzerindeki bu anit, 1927 yilinda Italyan heykeltiras Pietro Cannonica'ya yaptirilmistir. Atatürk'ün ayakta ve kilicina dayanmis halde üniformali, tunçtan yapilmis bir heykelidir. Tabaninda kabartma halinde zafer çelenkleri yer almistir.
Ankara Kale Içi Evleri : Kale içinde çogu iki katli olan Ankara evlerinin alt kat avlusunda usaklarin, asçilarin, kâhyalarin odalari, kiminde de bir ahir bulunur. Birinci katta ev sahibinin oturdugu odalar vardir. Genellikle evin disinda ve bir yani açik merdivenden, "sergâh ya da sergâh" denilen sütunlu, dört bir yani açik, üstü kapali bir taraçaya çikilir. Üst kattaki odalar, kimi evlerde bir sofanin, kimilerinde de sergâhin bir yaninda yer alir. Konuk, toplanti ve yatak odalari ikinci katta bulunur. Kimi odalarda kadinlarin toplantilari izleyebilmeleri için kafesler vardir.
Yerler kare biçiminde tuglalarla döselidir. Tavanlar çubuklarla kare kafeslere bölünmüstür. Tavan ortasinda bol süslemeli göbekler vardir. Cephede çikinti olusturan alçi kabartmalarla süslü mihrap biçiminde ocaklarin yanlarinda küçük gözler bulunur. Bunlara "tembel deligi" denilmektedir. Odalar, sokaga sergâh ve pencerelerle açilir. Kimi evlerde pencerelerin önünde panjur ve kafesler vardir. Süsleme olarak tavanlarda, tavan göbeklerinde, kapilarda ve evlerin öbür bölümlerinde geometrik süslemeler, rumi ve hatai desenlere kadar her türlü süsleme vardir. Günümüzde bazi evler turistik amaçli olarak kullanilmaktadir.
Beypazari Evleri : Ankara'nin 100 km. batisinda yer alan Beypazari'nin dik yamaçlar ve vadilere kurulmus olan eski kesimi, çarsi ve geleneksel konutlardan olusan karakteristik dokusuyla ve dogal peyzaj özellikleriyle tarihi ve görsel karakteri zengin olan bir yerlesimdir. 100 yillik geçmisi olan bu evler, Osmanli ve geleneksel Türk evlerinin tipik özelliklerini tasimaktadir.
Konut mimarisi açisindan ana tip, cumbali veya üstünde kuskana olarak adlandirilan bir çati kati olan iki veya üç katli yapilardir. Evlerin temel duvarlari tastan, geri kalan kisimlari ahsaptan yapilmis ve distan sivanmis olup üstleri çinko kapli veya kiremitli çatiyla örtülüdür. Dis yapida, bu ana tipin çesitlemesi olarak balkon biçiminde çikma veya kuskanalar, ahsap kafesli pencereler görülür. Iç yapida zemin kati taslik ve buna bagli ahir, samanlik, kiler, hizmetkar bölümü gibi mekânlardan olusur. Üst katlar asil yasama katlaridir. Dikdörtgen veya kare planli sofa etrafinda odalar disinda mutfak, banyo gibi mekânlar olusturulmustur. Bütün mekânlarin üstü ahsap tavanla örtülüdür.
Ayas Evleri : Vadi tabanindaki çarsi alaninin çevresinde ve kuzeyde vadi yamaçlarinda organik bir dokuda yogunlasan Ayas Evleri'nden 37'si, tescil edilmis ve korunmaya alinmistir.
Mimari özellikleri açisindan Osmanli ve geleneksel Türk evlerinin tipik özelliklerini tasiyan tarihi Ayas Evleri genellikle iki katlidir. Yari kâgir, yari ahsap olan evlerin zemin katinda ahir, kiler ve büyük evlerde hizmetkar odasi gibi mekânlar bulunur. Asil yasama alani olan üst katlarda sofa etrafina konumlanan iki veya üç odanin yani sira mutfak ve tuvalet-banyo gibi servis mekânlari bulunmaktadir. Bütün mekânlarin üstü ahsap tavanla örtülüdür. Dis yapida, balkon biçiminde çesitli türde çikmalar ve ahsap kafesli pencereler görülür.
Güdül Evleri : Ankara'nin kuzeybatisinda, kente 89 km. uzaklikta eski bir yerlesim olan Güdül ilçesinin kent merkezinde bugüne kadar ayakta kalan tarihi evlerin bulundugu bölge kentsel SIT alani ilan edilmistir. Osmanli ve geleneksel Türk evlerinin tipik özelliklerini tasimaktadir.
Camiler
Agaç Ayak Camii : Kitabesi olmayan caminin 1705 tarihli oldugu tahmin edilmektedir. Minaresi ahsap ve kisadir. Mahfili asi boyali nakislarla, tavana kadar yükselen mihrabi kabartma geometrik motiflerle, ahsap minberi ise geometrik geçmeler ve renkli nakislarla süslüdür. Tavani islemeli ahsap olan caminin çatisi kiremitle örtülüdür. Cami, ahsap minberi ve mihrabi ile Geç Devir Ankara eserleri için tipik bir yapidir.
Ahi Elvan Camii : Samanpazari Ahi Arap Mahallesi'nde bulunan ve çok sade bir dis görünüse sahip olan cami, 1832 yilinda Ahi Elvan Mehmet Bey tarafindan yaptirilmistir. 1413 yilinda onarim gören caminin minaresi ve minberi 1423 yilinda yapilmistir. Dört köseli bazilikal plana sahip caminin duvarlarinin alt bölümü tas, üst bölümü kerpiç, iç konstrüksiyonu ahsaptir. Ahsap tavani 12 mermer baslikli agaç sütun üzerine oturmustur. Kuzeyde ahsap olarak birinci sütun sirasina kadar uzanan bir alt kat ve ikinci sütun sirasina kadar uzanan bir üst kat mahfili vardir. Bes köseli motiflerle süslü minberi, Selçuklu üslubu ahsap isçiliginin güzel bir örnegidir. Caminin kuzeybatisinda duvara bitisik olarak yükselen tek serefeli minarenin kare kaidesi tas, silindirik gövdesi tugladir.
Ahi Yakup Camii : Ismetpasa Mahallesi'nde, egimli bir arazide bulunan cami 1391'de Ahi Yakup tarafindan yaptirilmistir. Camiye dogu cephesinden 11 basamakli merdivenle çikilir. Tas temel üzerine kerpiçten yapilmis, kiremit çatili sade bir yapidir. 14. yüzyil Ankara camileri için tipik olan mihrabi ile dikkat çeken cami yenilenerek kismen karakterini kaybetmistir.
Alaaddin Camii : Ankara Kalesi içinde yer alan cami 1178 tarihlidir. 1361 ve 1434 yillarinda onarim görmüstür. Duvarlari kesme ve moloz tastan yapilmis, üzeri sivali, kiremit çatili bir yapidir. Ankara'nin en eski camilerinden biri olan Alaaddin Camii'nin kible duvari iç kalenin zindan kapisina bitisiktir. Giris kapisi üzerinde üç yazit bulunmaktadir. Kuzeybati kösesinde tek serefeli minaresi yükselir. Alaaddin Camii, özellikle 1178 tarihi tasiyan minberi, son cemaatte bulunan antik sütun basliklari, kapi üzerindeki tamir yazitlari ile önem kazanan bir eserdir. 18. ve 19. yüzyillarda yenilenen cami tarihi karakterini kaybetmistir.
Aslanhane (Ahi Serafettin) Camii : Samanpazan Aslanhane Mahallesi'nde bulunan caminin dis görünüsü çok sadedir. Ilk yapilisi 13. yüzyilin basina, tamiri ise 1289-1290'a rastlar. Plani uzunlamasina bes sahinli bazilikal tiptedir. Roma ve Bizans'in eski yapilarindan toplanan taslarla yapilmistir ve bugün üzeri sivri kursun kaplama çatiyla örtülmüstür. Kiyilan islemeli üç kapisi kuzey, bati ve dogu yönündedir. Caminin kuzeydogu duvarina bitisik olan tek serefeli minare, tas kare kaideli ve silindirik tugla gövdelidir. 12 pencere ile aydinlanan caminin içinde, altisardan dört sira olarak dizili 24 çam sütundan on altisi çatiyi, sekizi kadinlar mahfilini tasir. Tavani agaç oymalidir. Tavana kadar yükselen çinilerle süslü mihrabi, Selçuklu dönemi mihraplarinin en güzel örneklerinden biridir. Caminin dogusunda bulunan türbe duvarina gömülü antik aslan heykelinden dolayi Aslanhane Camii olarak anilir.
Cenab-i Ahmet Camii : Iç Cebeci Ulucanlar'da bulunan kesme tas duvarli ve kubbeleri kursun kapli olan cami klasik Osmanli yapilarindandir. 1566 yilinda Kanuni Sultan Süleyman döneminde Ankara beylerbeyligi yapmis olan Cenab-i Ahmet Pasa tarafindan yaptirilan caminin plani, kare mekân üzerinde tek kubbeli ve son cemaatlidir. Son cemaat yeri dört mermer sütunlu, üç büyük sivri kemerli ve üç kubbelidir. 12'serden 3 sira olarak açilan 36 pencerenin çevresi renkli kalem isleriyle süslüdür. Minberi ve mihrabi sade olup, beyaz mermerdendir. 1802, 1887 ve 1940 yillarinda onarim görmüstür.
Haci Bayram Camii : Ulus'ta Augustus Tapinagi'nin bitisiginde yer alan cami, 1427-1428 yillarinda Haci Bayram Veli tarafindan yaptirilmistir. Dogu duvari Augustus Tapinagi'na, güney duvari Haci Bayram Türbesi'ne dayanir.
Selçuklu mimarisi stilinde insa edilmis olan cami Mimar Sinan tarafindan onarilmistir. Uzunlamasina dikdörtgen planli, tas kaideli, tugla duvarli, kiremit çatili bir yapidir. Türbenin güneydogu duvarinda yükselen iki serefeli minaresi kare planli, tas kaideli ve silindirik tugla gövdelidir. Alt pencereler dista sivri kemerli nislerle kusatilmistir. Üst pencereler sivri tugla kemerlidir. Ahsap mihrabi 17. yüzyil sonunda ünlü Nakkas Mustafa tarafindan islenmis olan cami daha sonra Kütahya çinileri ile süslenmistir. Sanat degeri yönünden ilgi çekici olan bu cami halen Ankara'nin en önemli camilerinden birisidir.
Karacabey Camii : Hamamönü'nde bulunan cami türbesi, çesmesi ve çifte hamamiyla birlikte külliye olusturmaktadir. 15. yüzyilda Karacabey tarafindan insa ettirilen cami eyvanli plan tipinin Ankara'daki tek örnegini göstermektedir. Bes kubbeyle örtülü olan cami, tas ve tugla karisimi malzemeden yapilmis olup, minaresi kuzeybatidadir. Minaresi sirli tugla ve çini isçiligi ile önemli bir örnektir. Caminin yaninda Karacabey'in türbesi bulunmaktadir.
Çiçekçioglu Camii : Alparslan Mahallesi'nde Göztepe Sokagi'nda bulunan Çiçekçioglu Camii kerpiç duvarli, ahsap hatilli, tas kaideli, kiremit çatili bir yapidir. Cami tavan sistemi, pencere üstü yazilari, mihrabi ile 17. yüzyil sonu ve 18. yüzyil basi Ankara camilerinin güzel bir örnegidir.
Tacettin Camii : Hamamönü Sümer Mahallesi Taçli Sokak'ta, Karacabey Imareti yakininda bulunan cami, ayni adi tasiyan türbeye bitisik, kesme tas duvarli, kiremit çatilidir. Plani uzunlamasina dikdörtgen ve son cemaatlidir. Türbe batisinda yer alir. Kuzeybatisinda yükselen kare kaideli, silindirik gövdeli minaresi tastandir. 1901-1902'de Sultan II. Abdülhamit tarafindan yaptirilmistir.
Kocatepe Camii : 16. yüzyil estetigi ile 20. yüzyil teknolojisinin bütünlesmesinden olusan cami, dört minaresiyle Selimiye'yi, merkezi kubbe ve yarim kubbeleriyle Sultanahmet'i andirir. 64x67 m. (4288 m²) ölçüsündeki asil cami (harem) kismi, 48.5 m. yüksekliginde 25.5 m. çapinda bir ana kubbe ile örtülüdür. Ana kubbe etrafinda dört yarim kubbe yer alir. Bu yarim kubbeler 12 kubbe ile genisletilmistir. Kubbeler geleneksel tarzda kursunla kaplanmistir. Asil cami kismina, kündekâri (ahsap geçmeli) tarzda yapilmis bir ana ve dört yan kapidan girilir. Caminin kuzey kisminda, ana giris kapisi önünde yer alan ve 2400 m² alani kaplayan revakli avluyu, bir mermer sadirvan süsler. Revaklar 14 m. yüksekliginde 26 kubbe ile örtülüdür. 10 m. yüksekligindeki mihrap, beyaz mermerden imal edilmistir. 8.70 m. yüksekligindeki minber, özel süslemelerle islenmis mermerden yapilmistir.
Iç tezyinatta klasik Osmanli mimarisi örnek alinmis, malzeme olarak; çini, mermer, sari maden ve özel boyalar kullanilmistir. Ana kubbe ve aslan gögsü yazilari pirinçten yazilmistir. Caminin iç süslemeleri arasinda ayri bir yeri olan vitraylar, özel camdan imal edilmis olup, klasik Osmanli tarzi ile modern tarz arasinda bir geçis teskil ederler. Projesi Hüsrev Tayla ve Fatih Uluengin'e aittir.
Sarikadi (Mimarzade) Camii: Hamamönü Meydan Mahallesi Sarikadi Sokak No:36'dadir. 18.yy sonlarina aittir. Cami, tas temelli, ahsap hatilli, kerpiç duvarli, kiremit çatili bir yapidir. Kadinlar mahfilindeki sülüs yazi, mihrabi, tavan sistemi, pencereleri ile 18. yy karakterinde bir yapidir. Rokoko etkisi, üst pencerelerin alçi sebekesinde ve muezzin mahveli altindaki göbekte görülmektedir.
Zincirli Camii : Ulus'ta Anafartalar Caddesi'nde bulunan cami, tas kaideli, tugla gövdeli, üzeri kiremit çatili bir yapidir. Ilk yapilisinin 17. yüzyil ortalari veya sonu oldugu tahmin edilmektedir. Kuzeyde tek kapi ile girilen harem tek sahinlidir. Cami içinde asili bir levhadan 1879-1880'de tamir edildigi ögrenilmistir. Burada “Seyhülislam Ankarali Mehmet Emin Efendi'nin mamuresini 1789-1880'de Ankara Valisi Hursit Pasa tamir ettirdi” denilmektedir. Caminin kasetleme isçiligi ile yapilmis ahsap tavani, minberi, mihrabi ve cephe düzeni Ankara'nin 17. yüzyil sonu 18. yüzyil basi camileri ile birlik göstermektedir.
Ankara'daki Diger Camiler
Abdulhari Camii
Agaçoglu Camii
Balaban Camii
Çesme Camii
Haci Musa Camii
Haci Ilyas Camii
Haci Ivaz Camii
Hamidiye Camii
Hatuniye Camii
Iki Serefeli Cami
Leblebicioglu Camii
Maltepe Camii
Molla Büyük Camii
Seyh Izzeddin Camii
Yegen Bey Camii
Yeni Cami
Yesil Ahi Camii
Genis bir yer tutan 20 kuleli dis kaleden bugüne çok az sey kalmistir. Dis kalede kuleler dörtgen seklinde olup iki kapisi vardir. Bunlar batidaki Dis Kale Kapisi ve güneydeki Hisar Kapisi'dir. Hisar Kapisi'nin üzerinde Ilhanlilara ait 1330 tarihli bir yazit bulunmaktadir. Iç kale yaklasik bir dikdörtgen seklinde olup, kismen Ankara tasi, kismen de karisik malzemeden yapilmistir. Iç kale yükseklikleri 14-16 m. arasinda degisen 42 kuleden olusmaktadir. Kuleler besgen sekildedir. Iç surlarin kuzeybati kisminda Selçuklular dönemine ait bir yazit bulunmaktadir. Kalenin en yüksek yeri kuzeyde, denizden 978 m. yükseklikteki Akkale'dir. Bugün kale içinde Osmanli Ankara'sinin 17. yüzyildan itibaren ayakta kalmis birçok Ankara evi ve Alaaddin Camii bulunmaktadir.
Kalecik Kalesi : Kalecik Kalesi, Çankiri'ya giden yol üzerinde Ankara'dan 78 km. uzakliktadir. Bizans devrine tarihlenen kale, modern kasabaya hâkim olan simetrik koni biçimli bir tepenin üzerine kurulmustur. Güneybatisindaki daglara bir sirtla baglanir ve Kizilirmak'a dogru uzanan ovada tek basina yükselmektedir.
Akköprü: Varlik Mahallesi önünde ve Ankara Çayi üzerinde olup, Ankara'nin en eski köprüsüdür. 1222 yilinda Selçuklu Hükümdari I.Alaaddin Keykubat tarafindan Ankara Valisi Kizilbey zamaninda yaptirilmistir. Bugün saglam bir durumda bulunmakla beraber dar bir köprü olusu ve bugünkü kullanilan genis yolun disinda kalisi nedeniyle islerligini yitirmistir. O zamanlarda Bati Anadolu'yu Ankara'ya baglayan yolun üzerinde idi. Eskiden Ankara'dan askere ve hacca gidenler bu köprünün basinda ayrilik agitlari söylenerek ugurlanirdi. Kesme bazalt tasindan yapilmistir. Yedi adet sivri kemerden meydana gelmistir. Bati yönünde biri silik iki yazit yer almaktadir.
Suluhan : Haci Dogan Mahallesi'nde, Suluhan Sokagi'ndadir. 1685 yilinda Seyhülislam Mehmet Emin Bey tarafindan Zincirli Camii'ne vakif olarak yaptirildigi sanilmaktadir. Iki kisimdan olusan Suluhan'in birinci kismi kareye yakin dikdörtgen planli, ortasi avlulu ve iki katlidir. Bu bölümde sadece dogu ve güney cephedeki dükkânlarin pek azi günümüze gelmis, bati ve kuzey cephelerdeki binalar tamamen yikilmis, sadece dis duvarlari kalmistir. Kalintilardan hanin iç avlusunun dört kenarda ayaklar üzerinde sivri kemerli revaklarla çevrilmis oldugu anlasilmaktadir. Revaklar arkasinda odalar siralanmaktadir. Güney uçta yer alan ikinci kisim tek katlidir ve daha dardir. Tamami toprak altinda kalan ikinci kismin ahirlar ve depolara ayrildigi tahmin edilmektedir. Her iki kisimda da duvarlar moloz tastan yapilmistir. Hanin bati kenarinda üç bölümlük küçük bir arasta bulunmakta olup, her bölüm kalin besik tonozlarla örtülmekte ve yanlarda küçük dükkânlar yer almaktadir.
Çengel Han : Kale altinda ve Atpazari Meydani Sefa Sokak'ta bulunmaktadir. Kitabesinden 1522 tarihinde yapilmis oldugu anlasilmaktadir.
Zagfiran (Safran) Hani : Atpazari'ndadir ve Haci Ibrahim Bin Haci Mehmet tarafindan yaptirilmistir. Vakfiyesi 1512 tarihinde düzenlendigi için, bu tarihlerde yapilmis oldugu anlasilmaktadir. Hanin yarisi mülk, yarisi vakfa aittir. Içinde bir mescit yer almaktadir.
Eski Hamam : Eski Hamam, Gazi Lisesi'nin tam karsisinda yer almaktadir. Oldukça harap durumda olan hamamin soyunmaligi tamamen yikilmis olmasina mukabil sogukluk ve sicaklik, külhan dahil olmak üzere ayakta durmaktadir. Eserin mimari yapisi ve teknigi itibariyle 15. yüzyila ait oldugu tahmin edilmektedir. Restore edilmektedir.
Karacabey Hamami : Karacabey Hamami Talat Pasa Bulvari üzerinde olup, 1444 tarihinde yapilmistir. Çifte hamam seklindeki yapi bati kisminda birbirine bitisik soyunmaliklari, dogu kisminda ise batidakilere göre daha degisik insa tarzi gösteren sicaklik ve halvetleriyle birlikte bütünü kareye yakin büyük bir dikdörtgen meydana getirmektedir.
Roma Hamami: Ulus-Diskapi hattinda, Çankiri caddesi üzerinde bulunan kalintilar, Roma Imparatoru Caracalla dönemine tarihlenmektedir. Saglik tanrisi Asklepion adina yaptirilmistir.
Güvenlik Aniti : Kizilay'da Güvenpark içerisindedir. 1935 yilinda Ankara tasindan yapilmistir. Türk Ulusunun polis ve jandarmaya bir armagani oldugundan dolayi Emniyet Aniti da denilmektedir. Anitin Kizilay'a bakan yönünde; güveni temsil eden bir sopayi eline alan kuvvetli genç erkek heykelleri yer almistir. Bu heykellerin altinda Atatürk'ün söyledigi "Türk, Ögün, Çalis, Güven" sözleri tunç harflerle yazilidir. Bu yazinin saginda Türk Polisinin, solunda Türk Jandarmasinin halka olan yardimlarini sembolize eden çesitli kabartmalar bulunmaktadir. Anitin Bakanliklara bakan yönünde ise; Atatürk'ün Kurtulus Savasi'nda ve inkilap hareketlerinde beraber bulundugu arkadaslari belirtilmektedir. Heykellerin altinda anitin yapilis tarihi olan 1935 yili romen rakamlariyla yazilidir. Sag tarafta insan zekasini, sol tarafta ise çitçinin tarim çalismalarini belirten kabartmalar yer almistir.
Mimar Sinan Aniti : Dil ve Tarih-Cografya Fakültesi'nin önündedir. 4.30 m. yüksekligindeki mermer heykelde Mimar Sinan kendine özgü giysisiyle ayakta canlandirilmistir.
Mithat Pasa Aniti : Ulus'ta Ziraat Bankasi Genel Müdürlügü binasinin yanindaki Mithat Pasa heykeli, 1966 yilinda banka tarafindan heykeltiras Prof. Hüseyin Anka'ya yaptirilmistir, 1863'te Ziraat Bankasi'ni kuran Sadrazam Mithat Pasa'nin koltukta oturur biçimdeki heykelinin solunda üç basak ve çark, saginda terazi figürleri vardir.
Ulus Cumhuriyet Aniti : Ulus Meydani'ndaki bu anit, Kurtulus Savasi kahramanlarinin anisina 1927 yilinda Avusturyali heykeltiras Krippel'e yaptirilmistir. Atatürk'ün atli heykelinin altindaki yüksek ve üçgen kaide Ankara tasindandir. Kaidenin üzerindeki kabartmalarda Atatürk ve askerlerini Baskumandanlik Meydan Savasi'nda tasvir eden figürlerden baska, Türk kadinini, Türk askerini ve genç Türkiye Cumhuriyeti'ni simgeleyen figürler bulunmaktadir.
Zafer Aniti : Yenisehir'de Atatürk Bulvari üzerindeki bu anit, 1927 yilinda Italyan heykeltiras Pietro Cannonica'ya yaptirilmistir. Atatürk'ün ayakta ve kilicina dayanmis halde üniformali, tunçtan yapilmis bir heykelidir. Tabaninda kabartma halinde zafer çelenkleri yer almistir.
Ankara Kale Içi Evleri : Kale içinde çogu iki katli olan Ankara evlerinin alt kat avlusunda usaklarin, asçilarin, kâhyalarin odalari, kiminde de bir ahir bulunur. Birinci katta ev sahibinin oturdugu odalar vardir. Genellikle evin disinda ve bir yani açik merdivenden, "sergâh ya da sergâh" denilen sütunlu, dört bir yani açik, üstü kapali bir taraçaya çikilir. Üst kattaki odalar, kimi evlerde bir sofanin, kimilerinde de sergâhin bir yaninda yer alir. Konuk, toplanti ve yatak odalari ikinci katta bulunur. Kimi odalarda kadinlarin toplantilari izleyebilmeleri için kafesler vardir.
Yerler kare biçiminde tuglalarla döselidir. Tavanlar çubuklarla kare kafeslere bölünmüstür. Tavan ortasinda bol süslemeli göbekler vardir. Cephede çikinti olusturan alçi kabartmalarla süslü mihrap biçiminde ocaklarin yanlarinda küçük gözler bulunur. Bunlara "tembel deligi" denilmektedir. Odalar, sokaga sergâh ve pencerelerle açilir. Kimi evlerde pencerelerin önünde panjur ve kafesler vardir. Süsleme olarak tavanlarda, tavan göbeklerinde, kapilarda ve evlerin öbür bölümlerinde geometrik süslemeler, rumi ve hatai desenlere kadar her türlü süsleme vardir. Günümüzde bazi evler turistik amaçli olarak kullanilmaktadir.
Beypazari Evleri : Ankara'nin 100 km. batisinda yer alan Beypazari'nin dik yamaçlar ve vadilere kurulmus olan eski kesimi, çarsi ve geleneksel konutlardan olusan karakteristik dokusuyla ve dogal peyzaj özellikleriyle tarihi ve görsel karakteri zengin olan bir yerlesimdir. 100 yillik geçmisi olan bu evler, Osmanli ve geleneksel Türk evlerinin tipik özelliklerini tasimaktadir.
Konut mimarisi açisindan ana tip, cumbali veya üstünde kuskana olarak adlandirilan bir çati kati olan iki veya üç katli yapilardir. Evlerin temel duvarlari tastan, geri kalan kisimlari ahsaptan yapilmis ve distan sivanmis olup üstleri çinko kapli veya kiremitli çatiyla örtülüdür. Dis yapida, bu ana tipin çesitlemesi olarak balkon biçiminde çikma veya kuskanalar, ahsap kafesli pencereler görülür. Iç yapida zemin kati taslik ve buna bagli ahir, samanlik, kiler, hizmetkar bölümü gibi mekânlardan olusur. Üst katlar asil yasama katlaridir. Dikdörtgen veya kare planli sofa etrafinda odalar disinda mutfak, banyo gibi mekânlar olusturulmustur. Bütün mekânlarin üstü ahsap tavanla örtülüdür.
Ayas Evleri : Vadi tabanindaki çarsi alaninin çevresinde ve kuzeyde vadi yamaçlarinda organik bir dokuda yogunlasan Ayas Evleri'nden 37'si, tescil edilmis ve korunmaya alinmistir.
Mimari özellikleri açisindan Osmanli ve geleneksel Türk evlerinin tipik özelliklerini tasiyan tarihi Ayas Evleri genellikle iki katlidir. Yari kâgir, yari ahsap olan evlerin zemin katinda ahir, kiler ve büyük evlerde hizmetkar odasi gibi mekânlar bulunur. Asil yasama alani olan üst katlarda sofa etrafina konumlanan iki veya üç odanin yani sira mutfak ve tuvalet-banyo gibi servis mekânlari bulunmaktadir. Bütün mekânlarin üstü ahsap tavanla örtülüdür. Dis yapida, balkon biçiminde çesitli türde çikmalar ve ahsap kafesli pencereler görülür.
Güdül Evleri : Ankara'nin kuzeybatisinda, kente 89 km. uzaklikta eski bir yerlesim olan Güdül ilçesinin kent merkezinde bugüne kadar ayakta kalan tarihi evlerin bulundugu bölge kentsel SIT alani ilan edilmistir. Osmanli ve geleneksel Türk evlerinin tipik özelliklerini tasimaktadir.
Camiler
Agaç Ayak Camii : Kitabesi olmayan caminin 1705 tarihli oldugu tahmin edilmektedir. Minaresi ahsap ve kisadir. Mahfili asi boyali nakislarla, tavana kadar yükselen mihrabi kabartma geometrik motiflerle, ahsap minberi ise geometrik geçmeler ve renkli nakislarla süslüdür. Tavani islemeli ahsap olan caminin çatisi kiremitle örtülüdür. Cami, ahsap minberi ve mihrabi ile Geç Devir Ankara eserleri için tipik bir yapidir.
Ahi Elvan Camii : Samanpazari Ahi Arap Mahallesi'nde bulunan ve çok sade bir dis görünüse sahip olan cami, 1832 yilinda Ahi Elvan Mehmet Bey tarafindan yaptirilmistir. 1413 yilinda onarim gören caminin minaresi ve minberi 1423 yilinda yapilmistir. Dört köseli bazilikal plana sahip caminin duvarlarinin alt bölümü tas, üst bölümü kerpiç, iç konstrüksiyonu ahsaptir. Ahsap tavani 12 mermer baslikli agaç sütun üzerine oturmustur. Kuzeyde ahsap olarak birinci sütun sirasina kadar uzanan bir alt kat ve ikinci sütun sirasina kadar uzanan bir üst kat mahfili vardir. Bes köseli motiflerle süslü minberi, Selçuklu üslubu ahsap isçiliginin güzel bir örnegidir. Caminin kuzeybatisinda duvara bitisik olarak yükselen tek serefeli minarenin kare kaidesi tas, silindirik gövdesi tugladir.
Ahi Yakup Camii : Ismetpasa Mahallesi'nde, egimli bir arazide bulunan cami 1391'de Ahi Yakup tarafindan yaptirilmistir. Camiye dogu cephesinden 11 basamakli merdivenle çikilir. Tas temel üzerine kerpiçten yapilmis, kiremit çatili sade bir yapidir. 14. yüzyil Ankara camileri için tipik olan mihrabi ile dikkat çeken cami yenilenerek kismen karakterini kaybetmistir.
Alaaddin Camii : Ankara Kalesi içinde yer alan cami 1178 tarihlidir. 1361 ve 1434 yillarinda onarim görmüstür. Duvarlari kesme ve moloz tastan yapilmis, üzeri sivali, kiremit çatili bir yapidir. Ankara'nin en eski camilerinden biri olan Alaaddin Camii'nin kible duvari iç kalenin zindan kapisina bitisiktir. Giris kapisi üzerinde üç yazit bulunmaktadir. Kuzeybati kösesinde tek serefeli minaresi yükselir. Alaaddin Camii, özellikle 1178 tarihi tasiyan minberi, son cemaatte bulunan antik sütun basliklari, kapi üzerindeki tamir yazitlari ile önem kazanan bir eserdir. 18. ve 19. yüzyillarda yenilenen cami tarihi karakterini kaybetmistir.
Aslanhane (Ahi Serafettin) Camii : Samanpazan Aslanhane Mahallesi'nde bulunan caminin dis görünüsü çok sadedir. Ilk yapilisi 13. yüzyilin basina, tamiri ise 1289-1290'a rastlar. Plani uzunlamasina bes sahinli bazilikal tiptedir. Roma ve Bizans'in eski yapilarindan toplanan taslarla yapilmistir ve bugün üzeri sivri kursun kaplama çatiyla örtülmüstür. Kiyilan islemeli üç kapisi kuzey, bati ve dogu yönündedir. Caminin kuzeydogu duvarina bitisik olan tek serefeli minare, tas kare kaideli ve silindirik tugla gövdelidir. 12 pencere ile aydinlanan caminin içinde, altisardan dört sira olarak dizili 24 çam sütundan on altisi çatiyi, sekizi kadinlar mahfilini tasir. Tavani agaç oymalidir. Tavana kadar yükselen çinilerle süslü mihrabi, Selçuklu dönemi mihraplarinin en güzel örneklerinden biridir. Caminin dogusunda bulunan türbe duvarina gömülü antik aslan heykelinden dolayi Aslanhane Camii olarak anilir.
Cenab-i Ahmet Camii : Iç Cebeci Ulucanlar'da bulunan kesme tas duvarli ve kubbeleri kursun kapli olan cami klasik Osmanli yapilarindandir. 1566 yilinda Kanuni Sultan Süleyman döneminde Ankara beylerbeyligi yapmis olan Cenab-i Ahmet Pasa tarafindan yaptirilan caminin plani, kare mekân üzerinde tek kubbeli ve son cemaatlidir. Son cemaat yeri dört mermer sütunlu, üç büyük sivri kemerli ve üç kubbelidir. 12'serden 3 sira olarak açilan 36 pencerenin çevresi renkli kalem isleriyle süslüdür. Minberi ve mihrabi sade olup, beyaz mermerdendir. 1802, 1887 ve 1940 yillarinda onarim görmüstür.
Haci Bayram Camii : Ulus'ta Augustus Tapinagi'nin bitisiginde yer alan cami, 1427-1428 yillarinda Haci Bayram Veli tarafindan yaptirilmistir. Dogu duvari Augustus Tapinagi'na, güney duvari Haci Bayram Türbesi'ne dayanir.
Selçuklu mimarisi stilinde insa edilmis olan cami Mimar Sinan tarafindan onarilmistir. Uzunlamasina dikdörtgen planli, tas kaideli, tugla duvarli, kiremit çatili bir yapidir. Türbenin güneydogu duvarinda yükselen iki serefeli minaresi kare planli, tas kaideli ve silindirik tugla gövdelidir. Alt pencereler dista sivri kemerli nislerle kusatilmistir. Üst pencereler sivri tugla kemerlidir. Ahsap mihrabi 17. yüzyil sonunda ünlü Nakkas Mustafa tarafindan islenmis olan cami daha sonra Kütahya çinileri ile süslenmistir. Sanat degeri yönünden ilgi çekici olan bu cami halen Ankara'nin en önemli camilerinden birisidir.
Karacabey Camii : Hamamönü'nde bulunan cami türbesi, çesmesi ve çifte hamamiyla birlikte külliye olusturmaktadir. 15. yüzyilda Karacabey tarafindan insa ettirilen cami eyvanli plan tipinin Ankara'daki tek örnegini göstermektedir. Bes kubbeyle örtülü olan cami, tas ve tugla karisimi malzemeden yapilmis olup, minaresi kuzeybatidadir. Minaresi sirli tugla ve çini isçiligi ile önemli bir örnektir. Caminin yaninda Karacabey'in türbesi bulunmaktadir.
Çiçekçioglu Camii : Alparslan Mahallesi'nde Göztepe Sokagi'nda bulunan Çiçekçioglu Camii kerpiç duvarli, ahsap hatilli, tas kaideli, kiremit çatili bir yapidir. Cami tavan sistemi, pencere üstü yazilari, mihrabi ile 17. yüzyil sonu ve 18. yüzyil basi Ankara camilerinin güzel bir örnegidir.
Tacettin Camii : Hamamönü Sümer Mahallesi Taçli Sokak'ta, Karacabey Imareti yakininda bulunan cami, ayni adi tasiyan türbeye bitisik, kesme tas duvarli, kiremit çatilidir. Plani uzunlamasina dikdörtgen ve son cemaatlidir. Türbe batisinda yer alir. Kuzeybatisinda yükselen kare kaideli, silindirik gövdeli minaresi tastandir. 1901-1902'de Sultan II. Abdülhamit tarafindan yaptirilmistir.
Kocatepe Camii : 16. yüzyil estetigi ile 20. yüzyil teknolojisinin bütünlesmesinden olusan cami, dört minaresiyle Selimiye'yi, merkezi kubbe ve yarim kubbeleriyle Sultanahmet'i andirir. 64x67 m. (4288 m²) ölçüsündeki asil cami (harem) kismi, 48.5 m. yüksekliginde 25.5 m. çapinda bir ana kubbe ile örtülüdür. Ana kubbe etrafinda dört yarim kubbe yer alir. Bu yarim kubbeler 12 kubbe ile genisletilmistir. Kubbeler geleneksel tarzda kursunla kaplanmistir. Asil cami kismina, kündekâri (ahsap geçmeli) tarzda yapilmis bir ana ve dört yan kapidan girilir. Caminin kuzey kisminda, ana giris kapisi önünde yer alan ve 2400 m² alani kaplayan revakli avluyu, bir mermer sadirvan süsler. Revaklar 14 m. yüksekliginde 26 kubbe ile örtülüdür. 10 m. yüksekligindeki mihrap, beyaz mermerden imal edilmistir. 8.70 m. yüksekligindeki minber, özel süslemelerle islenmis mermerden yapilmistir.
Iç tezyinatta klasik Osmanli mimarisi örnek alinmis, malzeme olarak; çini, mermer, sari maden ve özel boyalar kullanilmistir. Ana kubbe ve aslan gögsü yazilari pirinçten yazilmistir. Caminin iç süslemeleri arasinda ayri bir yeri olan vitraylar, özel camdan imal edilmis olup, klasik Osmanli tarzi ile modern tarz arasinda bir geçis teskil ederler. Projesi Hüsrev Tayla ve Fatih Uluengin'e aittir.
Sarikadi (Mimarzade) Camii: Hamamönü Meydan Mahallesi Sarikadi Sokak No:36'dadir. 18.yy sonlarina aittir. Cami, tas temelli, ahsap hatilli, kerpiç duvarli, kiremit çatili bir yapidir. Kadinlar mahfilindeki sülüs yazi, mihrabi, tavan sistemi, pencereleri ile 18. yy karakterinde bir yapidir. Rokoko etkisi, üst pencerelerin alçi sebekesinde ve muezzin mahveli altindaki göbekte görülmektedir.
Zincirli Camii : Ulus'ta Anafartalar Caddesi'nde bulunan cami, tas kaideli, tugla gövdeli, üzeri kiremit çatili bir yapidir. Ilk yapilisinin 17. yüzyil ortalari veya sonu oldugu tahmin edilmektedir. Kuzeyde tek kapi ile girilen harem tek sahinlidir. Cami içinde asili bir levhadan 1879-1880'de tamir edildigi ögrenilmistir. Burada “Seyhülislam Ankarali Mehmet Emin Efendi'nin mamuresini 1789-1880'de Ankara Valisi Hursit Pasa tamir ettirdi” denilmektedir. Caminin kasetleme isçiligi ile yapilmis ahsap tavani, minberi, mihrabi ve cephe düzeni Ankara'nin 17. yüzyil sonu 18. yüzyil basi camileri ile birlik göstermektedir.
Ankara'daki Diger Camiler
Abdulhari Camii
Agaçoglu Camii
Balaban Camii
Çesme Camii
Haci Musa Camii
Haci Ilyas Camii
Haci Ivaz Camii
Hamidiye Camii
Hatuniye Camii
Iki Serefeli Cami
Leblebicioglu Camii
Maltepe Camii
Molla Büyük Camii
Seyh Izzeddin Camii
Yegen Bey Camii
Yeni Cami
Yesil Ahi Camii
