Artvin Tarihi Artvin Resimleri
ARTVİN'İN TARİHİ YERLERİ
Artvin (LIVANA) Kalesi: Arap Islam ordularinin akinlarini gözetlemek için yapilan kale, il merkezinin köprübasi mevkiinde, Çoruh köprüsünün yakinindadir. 937'de Bagrat krali Büyük Oset tarafindan sarp kaya üzerine yaptirilan kalenin eski ismi Livana kalesi olarak geçmektedir. Içinde su deposu (sarniç) ve küçük kilise (sapel) bulunmaktadir.
Boselt Kalesi: Artvin'in 8 km güneydogusunda, okumuslar köyü yakinlarindadir.
Aydınköy (TANZOT) Kalesi: Ardanuç ilçesi, Aydin köyüne 1 km mesafede ve 20-25 m. Uzunlugunda bir kayalik üzerine kurulmustur. Eteklerinde ana kaya oyularak yapilan, muhtemelen üzüm ezmede kullanilmis bir islik bulunmaktadir.
Kuvarsan Kalesi: Il merkezinin 6 km kuzeyinde Bakirköy'dedir.
Rabat Kalesi: Ardanuç ilçesi Bulanik köyüne 2 km. uzakliktaki kale, bir ortaçag kalesidir. Dogudan gelen yollari denetlemek için kurulmustur.
Savsat (SATLEL) Kalesi: Artvin-Savsat yolu üzerinde Savsat'a 2 km mesafede Sögütlü Mahallesi'nde bulunan bu yapi, plan tipi açisindan Bagratli dönemi kalelerine benzemektedir.
Ardanuç (GEVERNIK) Kalesi: Ilçe merkezinin Ada kale köyü bitisigindeki yapi, yöredeki en eski ve en önemli kalelerden birisidir. 537 yilinda yapildigi sanilmaktadir. 1551 yilinda Osmanlilarin eline geçmis ve Kanuni Sultan Süleyman tarafindan surlari onarilmistir Bu yapi kale (sehir) içi kalesiyle tek örnektir.
Thoukharısı / Tok Haris Kalesi: Savsat ilçesinin Kayadibi köyündedir. Harçsiz maloz taslarla yapilan bu kale, 744 yilinda, Arap akinlari sirasinda yikilip harabeye çevrilmis, yanindaki kale ve kilise tamamen yok edilmistir. Bu önemli kalenin yani sira yöredeki diger kaleler sunlardir; Artvin-Merkez bagli Okumuslar, Bakirköy Yukari maden ve Ferhatli ve Saribudak kaleleri, Ardanuç ilçesine bagli Aydin, Kutlu, Kilarcet ve Ferhatli kaleleri; Savsat ilçesine bagli Çaglayan, Eski kale, Hanli, Kireçli, Parip ve Sebzeli kaleleri, Yusufeli ilçesine bagli Peterek, Ögden, Demir kent ve Kiliçkaya kaleleri; Arhavi ve Hopa'da Ciha tepesi kaleleri'dir.
CAMILER
Çarşı (MERKEZ) Camii: Artvin sehir merkezinde bulunan yapi 1860 (hicri 1207) tarihinde insa edilmis olup 1954 yilinda yenilenmistir. Minare, Minber ve vaaz kürsüsü eski tarihi camiden kalmadir.
Balcıoğlu Camii: Artvin il merkezinin Balcioglu mahallesinde yaptirilan eski camii 1921-1924'de yikilarak yerine Artvinli Reisoglullari'ndan Hasan Aga tarafindan yeni camii insa edilmistir.
Çayagzı (SALIHBEY) Camii: Artvin Merkez Çayagzi (kor zul) Mahallesinde bulunmakta olup 1791-1973 yillarinda Livana Sancak Beylerinden Salih Bey tarafindan yapilmistir. Giris kapisi üzerindeki 8 satirlik yapim yaziti 1793 tarihlidir.
Hamamlı Camii: Artvin'in Hamamli köyündedir. 958 yilinda Bagratli Krali I. Sembat tarafindan kilise olarak yaptirilmis, 19. yy. sonlarinda camiye çevrilmistir.
Zeytinlik Merkez Camii: Artvin ili, Zeytinlik köyü'nde bulunmaktadir. Yapi; 1857 tarihinde Saliha Hanim tarafindan yaptirilmistir. Minaresi yeni eklenmistir.
Iskender Paşa Camii: Ardanuç ilçesi Adakale mevkiinde 1551 yilinda Iskender Pasa tarafindan yapilmistir.
Muratlı Camii: Borçka ilçesinin Muratli bucaginda bulunan eski camii ahsap islemelidir.
Ortacalar Merkez Camii: Arhavi ilçesine bagli Ortacalar köyünde bulunmakta olan yapi, 1757 yilinda insa edilmistir. Minber ve tavan süslemesi yapinin önemini arttirmaktadir.
Bunlarin yani sira çevredeki diger tarihi camiler sunlardir: Artvin Merkeze bagli Balcioglu, Orta Mahalle, Oruçlu, Asagimaden, Yukarimaden, Ortaköy, Vezirköy, Saribudak Camileri; Ardanuç ilçesine bagli Ulukent, Dikyamaç Camileri; Borçka ilçesine bagli Camili, Findikli Camileri; Savsat ilçesine bagli Cevizli, Kocabey, Kireçli, Çaglayan Camileri; Yusufeli ilçesine bagli Inanli, Ögdem, Kiliçkaya, Yaylalar, Demirkent Camileridir.
TÜRBELER
Zeytinlik Türbeleri: Çoruh Irmagi'nin kenarinda, geliri Derinköy Camisine ait vakif arazisinde bulunmakta olup, 500 m. aralikla birbirine benzer iki yapidan olusmaktadir. XIII. Yüzyilda kismen yöreye hakim olan Saltuklar tarafindan insa edildikleri tahmin edilmektedir.
Adakale Türbeleri: Ardanuç ilçesi, Adakale Mahallesi'nde bulunmaktadir. Türbeler yörede yöneticilik yapan Ali Pasa, Süleyman Pasa ve Hatice Hanim'a aittir.
Yöredeki diger türbeler ise; Savsat ilçesi Köprülü Köyü'ndeki Zor Mustafa Bey,
Ciritdüzü Köyü'ndeki Atabek ve Ardanuç ilçesindeki Candarbaba Türbeleridir.
MANASTIRLAR
Pınarlı (PORTA) Manastırı: Artvin merkezine bagli Bagcilar Köyü'nde bulunan yapinin ilk kurulusu V. Yüzyila dayanmaktadir. Asil yapilasma ise VII. Yüzyilda olmustur. XVI. Yüzyila kadar islevini sürdüren manastir; kilise, sapel ve diger yapilardan olusmaktadir.
Hamamlı (DOLISHANE) Manastırı: Artvin merkezine bagli Hamamli Köyü'nde bulunmaktadir. Bagratli Krali Sunbat tarafindan 958 yilinda yaptirilan kilisenin giris kapisinda bir ‘günes saati' bulunmaktadir.
Tibet (CEVIZLI) Manastırı: Savsat ilçesine bagli Cevizli Köyü'nde bulunan yapi, Bagratli beylerden Asut/Asat Kukh tarafindan 914 yilinda yaptirilmistir. Asut'un mezari da bu kilisenin yanindadir.
Rabat (CEVIZLI) Manastırı: Savsat ilçesine bagli Köprülü Köyü'nde bulunan yapi, Kipçakli Beyi Zor Tana tarafindan yapilmistir. Bu kilisenin Ermeni kilisesinin merkezi oldugu söylenmektedir.
Ishan Manastırı: Yusufeli ilçesine bagli Dag Yolu Köyü'nde bulunmaktadir. IX. Yüzyilda insa edilen manastir; kilise ve sapelden olusmaktadir. Yapinin içinde ve güney cephesinde gürcüce bes kitabe yer alir. XV. Yüzyil sonuna kadar Piskoposluk makami oldugu, daha sonra Osmanlilarin eline geçince bir süre askeri amaçli kullanildiktan sonra camiye çevrildigi belirlenmistir.
Kirazlı Köyü (BALVANA ODALARI) Manastırı: Savsat ilçesinin Kirazli Köyü ile Koyunlu Köyü arasindaki derenin yamacina insa edilmistir. Birbirine bitisik iki bölümden olusmaktadir.
HAMAMLAR
Artvin Sehir Hamamı: Artvin Çarsi Mahallesi'nde bulunmaktadir. Dört eyvanli ve dört köse hücreli tipik bir Osmanli hamamidir. Bunun disinda Ardanuç ilçesi, Adakale Mahallesi'nde ve Yusufeli ilçesi Kiliçkaya Beldesi'nde Osmanli dönemine ait iki küçük hamam bulunmaktadir
ÇESMELER
Çelebi Efendi Çeşmesi: Artvin Merkez Orta Mahalle Camii'nin yakininda bulunmaktadir. 1783 yilinda Asma Sultan'in kahyasi Çelebi efendi tarafindan yaptirilmistir.
Mehmet Bey Çeşmesi: Artvin'in Çayagzi mahallesindeki Salih Bey Camisinin yaninda 1809 yilinda yaptirilmistir. Ayrici Ardanuç Kalesi önünde,türbeler arasinda Hatice hanim'in yaptirdigi bir çesme bulunmaktadir.
KÖPRÜLER
Berta Köprüsü: Artvin–Savsat Karayolunda, Berta suyu üzerinde bulunmaktadir. XIX. yy. ikinci yarisinda yaptirildigi tahmin edilmektedir.
Ortacalar Kemer Köprüleri: Arhavi Ilçesine bagli, Ortacalar köyüne 2,5 km. kala Arili ve Küçükköy yol ayriminda birbirine dik gelecek sekilde planlanmis iki köprü bulunmaktadir.
Bunlarin yanisira Arhavi Ilçesi Orçi deresi, Derecik ve Asagi Sahinler Köprüleri; Borçka ilçesi Beglevan, Demirciler, Aralik, Vaniti, Düzköy, Efeler Köprüleri; Hopa ilçesi Esenköy, Sugören, Kemal Pasa Köprüleri; Murgul ilçesi Gevül köprüsü; Yusufeli ilçesi Yaylalar Köprüleri bulunmaktadir
Boselt Kalesi: Artvin'in 8 km güneydogusunda, okumuslar köyü yakinlarindadir.
Aydınköy (TANZOT) Kalesi: Ardanuç ilçesi, Aydin köyüne 1 km mesafede ve 20-25 m. Uzunlugunda bir kayalik üzerine kurulmustur. Eteklerinde ana kaya oyularak yapilan, muhtemelen üzüm ezmede kullanilmis bir islik bulunmaktadir.
Kuvarsan Kalesi: Il merkezinin 6 km kuzeyinde Bakirköy'dedir.
Rabat Kalesi: Ardanuç ilçesi Bulanik köyüne 2 km. uzakliktaki kale, bir ortaçag kalesidir. Dogudan gelen yollari denetlemek için kurulmustur.
Savsat (SATLEL) Kalesi: Artvin-Savsat yolu üzerinde Savsat'a 2 km mesafede Sögütlü Mahallesi'nde bulunan bu yapi, plan tipi açisindan Bagratli dönemi kalelerine benzemektedir.
Ardanuç (GEVERNIK) Kalesi: Ilçe merkezinin Ada kale köyü bitisigindeki yapi, yöredeki en eski ve en önemli kalelerden birisidir. 537 yilinda yapildigi sanilmaktadir. 1551 yilinda Osmanlilarin eline geçmis ve Kanuni Sultan Süleyman tarafindan surlari onarilmistir Bu yapi kale (sehir) içi kalesiyle tek örnektir.
Thoukharısı / Tok Haris Kalesi: Savsat ilçesinin Kayadibi köyündedir. Harçsiz maloz taslarla yapilan bu kale, 744 yilinda, Arap akinlari sirasinda yikilip harabeye çevrilmis, yanindaki kale ve kilise tamamen yok edilmistir. Bu önemli kalenin yani sira yöredeki diger kaleler sunlardir; Artvin-Merkez bagli Okumuslar, Bakirköy Yukari maden ve Ferhatli ve Saribudak kaleleri, Ardanuç ilçesine bagli Aydin, Kutlu, Kilarcet ve Ferhatli kaleleri; Savsat ilçesine bagli Çaglayan, Eski kale, Hanli, Kireçli, Parip ve Sebzeli kaleleri, Yusufeli ilçesine bagli Peterek, Ögden, Demir kent ve Kiliçkaya kaleleri; Arhavi ve Hopa'da Ciha tepesi kaleleri'dir.
CAMILER
Çarşı (MERKEZ) Camii: Artvin sehir merkezinde bulunan yapi 1860 (hicri 1207) tarihinde insa edilmis olup 1954 yilinda yenilenmistir. Minare, Minber ve vaaz kürsüsü eski tarihi camiden kalmadir.
Balcıoğlu Camii: Artvin il merkezinin Balcioglu mahallesinde yaptirilan eski camii 1921-1924'de yikilarak yerine Artvinli Reisoglullari'ndan Hasan Aga tarafindan yeni camii insa edilmistir.
Çayagzı (SALIHBEY) Camii: Artvin Merkez Çayagzi (kor zul) Mahallesinde bulunmakta olup 1791-1973 yillarinda Livana Sancak Beylerinden Salih Bey tarafindan yapilmistir. Giris kapisi üzerindeki 8 satirlik yapim yaziti 1793 tarihlidir.
Hamamlı Camii: Artvin'in Hamamli köyündedir. 958 yilinda Bagratli Krali I. Sembat tarafindan kilise olarak yaptirilmis, 19. yy. sonlarinda camiye çevrilmistir.
Zeytinlik Merkez Camii: Artvin ili, Zeytinlik köyü'nde bulunmaktadir. Yapi; 1857 tarihinde Saliha Hanim tarafindan yaptirilmistir. Minaresi yeni eklenmistir.
Iskender Paşa Camii: Ardanuç ilçesi Adakale mevkiinde 1551 yilinda Iskender Pasa tarafindan yapilmistir.
Muratlı Camii: Borçka ilçesinin Muratli bucaginda bulunan eski camii ahsap islemelidir.
Ortacalar Merkez Camii: Arhavi ilçesine bagli Ortacalar köyünde bulunmakta olan yapi, 1757 yilinda insa edilmistir. Minber ve tavan süslemesi yapinin önemini arttirmaktadir.
Bunlarin yani sira çevredeki diger tarihi camiler sunlardir: Artvin Merkeze bagli Balcioglu, Orta Mahalle, Oruçlu, Asagimaden, Yukarimaden, Ortaköy, Vezirköy, Saribudak Camileri; Ardanuç ilçesine bagli Ulukent, Dikyamaç Camileri; Borçka ilçesine bagli Camili, Findikli Camileri; Savsat ilçesine bagli Cevizli, Kocabey, Kireçli, Çaglayan Camileri; Yusufeli ilçesine bagli Inanli, Ögdem, Kiliçkaya, Yaylalar, Demirkent Camileridir.
TÜRBELER
Zeytinlik Türbeleri: Çoruh Irmagi'nin kenarinda, geliri Derinköy Camisine ait vakif arazisinde bulunmakta olup, 500 m. aralikla birbirine benzer iki yapidan olusmaktadir. XIII. Yüzyilda kismen yöreye hakim olan Saltuklar tarafindan insa edildikleri tahmin edilmektedir.
Adakale Türbeleri: Ardanuç ilçesi, Adakale Mahallesi'nde bulunmaktadir. Türbeler yörede yöneticilik yapan Ali Pasa, Süleyman Pasa ve Hatice Hanim'a aittir.
Yöredeki diger türbeler ise; Savsat ilçesi Köprülü Köyü'ndeki Zor Mustafa Bey,
Ciritdüzü Köyü'ndeki Atabek ve Ardanuç ilçesindeki Candarbaba Türbeleridir.
MANASTIRLAR
Pınarlı (PORTA) Manastırı: Artvin merkezine bagli Bagcilar Köyü'nde bulunan yapinin ilk kurulusu V. Yüzyila dayanmaktadir. Asil yapilasma ise VII. Yüzyilda olmustur. XVI. Yüzyila kadar islevini sürdüren manastir; kilise, sapel ve diger yapilardan olusmaktadir.
Hamamlı (DOLISHANE) Manastırı: Artvin merkezine bagli Hamamli Köyü'nde bulunmaktadir. Bagratli Krali Sunbat tarafindan 958 yilinda yaptirilan kilisenin giris kapisinda bir ‘günes saati' bulunmaktadir.
Tibet (CEVIZLI) Manastırı: Savsat ilçesine bagli Cevizli Köyü'nde bulunan yapi, Bagratli beylerden Asut/Asat Kukh tarafindan 914 yilinda yaptirilmistir. Asut'un mezari da bu kilisenin yanindadir.
Rabat (CEVIZLI) Manastırı: Savsat ilçesine bagli Köprülü Köyü'nde bulunan yapi, Kipçakli Beyi Zor Tana tarafindan yapilmistir. Bu kilisenin Ermeni kilisesinin merkezi oldugu söylenmektedir.
Ishan Manastırı: Yusufeli ilçesine bagli Dag Yolu Köyü'nde bulunmaktadir. IX. Yüzyilda insa edilen manastir; kilise ve sapelden olusmaktadir. Yapinin içinde ve güney cephesinde gürcüce bes kitabe yer alir. XV. Yüzyil sonuna kadar Piskoposluk makami oldugu, daha sonra Osmanlilarin eline geçince bir süre askeri amaçli kullanildiktan sonra camiye çevrildigi belirlenmistir.
Kirazlı Köyü (BALVANA ODALARI) Manastırı: Savsat ilçesinin Kirazli Köyü ile Koyunlu Köyü arasindaki derenin yamacina insa edilmistir. Birbirine bitisik iki bölümden olusmaktadir.
HAMAMLAR
Artvin Sehir Hamamı: Artvin Çarsi Mahallesi'nde bulunmaktadir. Dört eyvanli ve dört köse hücreli tipik bir Osmanli hamamidir. Bunun disinda Ardanuç ilçesi, Adakale Mahallesi'nde ve Yusufeli ilçesi Kiliçkaya Beldesi'nde Osmanli dönemine ait iki küçük hamam bulunmaktadir
ÇESMELER
Çelebi Efendi Çeşmesi: Artvin Merkez Orta Mahalle Camii'nin yakininda bulunmaktadir. 1783 yilinda Asma Sultan'in kahyasi Çelebi efendi tarafindan yaptirilmistir.
Mehmet Bey Çeşmesi: Artvin'in Çayagzi mahallesindeki Salih Bey Camisinin yaninda 1809 yilinda yaptirilmistir. Ayrici Ardanuç Kalesi önünde,türbeler arasinda Hatice hanim'in yaptirdigi bir çesme bulunmaktadir.
KÖPRÜLER
Berta Köprüsü: Artvin–Savsat Karayolunda, Berta suyu üzerinde bulunmaktadir. XIX. yy. ikinci yarisinda yaptirildigi tahmin edilmektedir.
Ortacalar Kemer Köprüleri: Arhavi Ilçesine bagli, Ortacalar köyüne 2,5 km. kala Arili ve Küçükköy yol ayriminda birbirine dik gelecek sekilde planlanmis iki köprü bulunmaktadir.
Bunlarin yanisira Arhavi Ilçesi Orçi deresi, Derecik ve Asagi Sahinler Köprüleri; Borçka ilçesi Beglevan, Demirciler, Aralik, Vaniti, Düzköy, Efeler Köprüleri; Hopa ilçesi Esenköy, Sugören, Kemal Pasa Köprüleri; Murgul ilçesi Gevül köprüsü; Yusufeli ilçesi Yaylalar Köprüleri bulunmaktadir