Trabzon Tarihi Trabzon Resimleri
TRABZON'UN TARİHİ YERLERİ
Trabzon Kaleleri (Surlar)
Kurulusu çok eski yillara uzanan surlarin kaynaklara göre MÖ. 5. yy. da varligi bilinmekte olup çesitli dönemlerde ve günümüzde onarilmis ve yenilenmistir.Onarim ve yenileme çalismalari bugünde devam etmektedir. Güneyden kuzeye yukari hisar veya iç kale, ortahisar ile kuzey hisar veya asagi hisar olmak üzere üç bölüme ayrilir.
Yukari Hisar: Iç kaleyi koruyan ve akropol vasitasi gören bu kisim en eski ve sehrin içinde kapali bir site idi. Ilk yaptirildigi tarih MÖ 2000 yillarina kadar gitmektedir. Dorugunda Imparator ve imparotireçenin ikametgahlari, bunlarin etrafinda kendilerine soylular soylusu Küra Polates, Sezar ünvanlari verilmis prensler veya evlat edinenlerin binalari bulunurdu. Bu binalardan baska kale muhafizligi, katip ve hizmetçiler sinifinin bulundugu yapilar yer almakta idi.
Evliya Çelebi Trabzon kalesinin bu kismindan ''Trabzon kalesi üç bölktür,birine asagi hisar digerine ortahisar iç kalesine de kule hisar derler. Fakat dag tarafinda cehennem kuyusuna benzer bir derin hendegi vardir ki yetmis yedi adam girer.'' diye bahseder.
Ortahisar: Yukari hisar ve iç kalenin devami olan bu kisim yamuksu sekildedir.Iç kaleden bu kisma iki kapi ile geçilmekteydi. Bu bölümde ortahisar camii eski hükümet konagi, zagnos Köprüsüikule ve çifte hamamlar, Amasya camisi, Sirin Hatun camii, Musa Pasa camii yer alir. (Kule hamami çifte hamami Amasya camii günümüzde yikik durumdadir.) Bu kisimdaki surlar Trabzon Imparatoru Alexsioz II.(1297-1330) zamaninda yukari hisardan asagi hisara kadar yaptirilmistir.
Asagi Hisar: Bu kale batidan Zagnos burcunun yani basindan baslayip denize kadar inen surlardan meydana gelmistir. Bu kisim surlarin Sotka kapisi adi verilen iki kapisi bulunur.Günümüzde ''Kale Kapisi'' ismi verilen mevkide suru delinerek tasitlarin geçmesine elverisli duruma getirilen kismi daha yüksek duvarlardan meydana gelmistir.
Asagi Hisarin çevrelemis oldugu bölgede St. Andrea kilisesi (Molla Siyah Camii,Hoca Halil camii, Pazarkapi Camii, Kundupoglu ve yarimbiyikoglu evleri evleri,sekiz direkli hamam,tophane hamami,Haci Arif hamami,Iskenderpasa Çesmelri gibi tarihi eserler yer almaktadir.
Atatürk Köskü
Soguksu semtinde küçük bir çam korusu içinde yer alir.Yirminci yüzyilin hemen basinda yaptirilmis 1923 den sonra hazineye kalmistir.
Büyük Önder Atatürk 1934 ve 1937 yillarindaki Trabzon ziyaretlerinde bu köskte konuk edilmistir. O'nun ölümünden sonra Trabzon belediyesi tarafindan o dönemde kullanilan esyalarla dekore edilerek Atatürk müzesi olarak ziyarete açilmistir.
Avrupa mimari tarzinda insa edilen kösk üç + yarim katli tas bir yapidir. Disdaki taskin saçaklarda ahsap, içte,tavanlarda alçi süslemelere yer verilmistir.
Ulu önderimiz 1937 yilinda vasiyetnamesinin bir bölümünü bu konakta yazmistir.
Günümüzde müze olarak paylasilan Atatürk köskü yerli ve yabanci konuklarca ziyaret edilmekte ve kent turizminde önemli rol oynamaktadir.
Müzeler:
1. Ayasofya Müzesi:
Kentin bati girisinde bulunan yapi anit-müze olarak hizmet vermektedir. Istanbul'un Latin'ler tarafindan isgalinden sonra kaçan ve Trabzon'da 1204 yilinda devlet kuran Komnenos ailesinden Kral I. Manuel (1238-1263) tarafindan 1250-1260 yillari arasinda (13.yy.) yaptirilan ve bir manastir kilisesi olarak insa edilmistir.
Osmanli döneminde camiye dönüstürülmüs,1926-1918 yillari arasinda Rus isgalinde askeri depo olarak kullanilmistir.1958-1962 yillari arasinda Edinburg Üniversitesi ve Vakiflar Genel Müdürlügü isbirligi ile restore edilerek 1964 yilinda müzeye çevrilmistir.
2. Trabzon Müzesi (Eski Kiz Meslek Lisesi):
Cumhuriyet mahallesi zeytinlik sokakta bulunan bina yirminci yüzyilin baslarinda rus asilli bir zengin tarafindan yaptirilmistir. 1923'ten sonra hazineye kalan bina uzun yillar Kiz Meslek Lisesi olarak kullanilmis 1987 yilinda müze olarak kullanilmak üzere Kültür ve Turizm Bakanligina tahsis edilmistir.
Italyan mimarisinin etkisi ile yaptirilan bina, bodrum üzeri üç katlidir. Içteki mimari elemanlarin çogu Avrupa dan getirilmis olup birinci sinif isçilige sahiptir. Zemin kattaki tüm mekanlar alçi ve kalem isi bezemelidir.
Günümüzde onarilan bina düzenlenerek 2000 yilinin Nisan ayindan itibaren ''Trabzon Müzesi'' olarak etnografik eserlerin sergilenmesine ve turistlerin ziyaretine açilmistir.
Bedestan (Ceneviz Hani):
Bir ticaret yapisi olan Bedestan çarsi mahallesinde ve çarsi camiinin kuzeyinde yer almaktadir. Kareye yakin bir plani olan binanin her cephede birer kapisi bulunmaktadir. Içerde bulunan tugla kemerler kapiyi kemerlemektedir.Yapinin ortasinda bulunan dört fil ayagi üzerine kubbesi oturtulmustu. Yapinin kitabesi görülmemis isede: Evliya Çelebi bu eseri h.1057(1647) yilinda görmüs, bina sahipleri ve buradaki halktan ''çarsilarin en seçmesi mumhane kapisindaki tasra esnafidir. Kargir yapi bir Bedesteni vardir ki içindekiler zengin, eli açik, muhterem, vakarli bezirganlardir.'' bahsettigi halde eserin yaptirildigi tarihle ilgili hiç bir sey söylememektedir. Halbuki Trabzondaki diger yapilarin tarihinden Evliya Çelebi söz etmektedir.
Bedestan bazi arastirmacilar trafindan 11. yy.da yapilmis bir Ceneviz eseri oldugu kabul edilir.
Günümüzde marangoz atölyesi olarak kullanilirken Trabzon Valiligi Il Özel Idaresi tarafindan kamulastirilarak aslina uygun restore edilmektedir.
St.Anna (Küçük Ayvasil) Kilisesi:
Çarsi mahallesinde ve kentin merkezinde bulunan yapi, Trabzonda ayakta kalabilen en eski kilise yapisidir. 7.yy.da insa edilmis, 9.yy.da onarim geçirmistir.Üç apsisli bazilikal planli küçük boyutlu bir kilisedir. Iç duvarlarindaki fresklerin çogu tahrip olmustur. Güneydeki giris kapisinin üzerinde Roma dönemine ait kapartmali mermer bir levha bulunmaktadir. Sütün basliklari iyon tarzinda olup çatisi kiremitle örtülmüstür. 1999 yilinda Valilikce restore edilmistir.
St.john Kilisesi :
Hizirbey mahallesinde Kaledibi ilkögretim okulunun yaninda ve müstemiliyatindadir.13.yy. basinda insa edilmis,19,yy.lin ortalarinda onarilmis son ve etrafli onarimini 1998 yilinda geçirerek günümüzde çok amaçli salon olarak kullanilmaktadir.
Cephanelik :
Irene kulesi veya Fatih kulesi olarak bilinen ve kitabesi olmadigindan dolayi hakkinda kesin bilgi bulunmayan kulenin Imparatoriçe Irene (1340-1341) tarafindan Trabzon aristokrasisinin toplanti yeri olarak yaptirildigi söylenmektedir. Ayrica Yildiz sarayi albümünde fotograflari bulunan yapinin II.Abdülhamit tarafindan, Fatih zamanindan kalma bir yapinin yerine yaptirildigida söylenmektedir.
25 metre yüksekliginde iç içe yer alan kalin duvarli iki dairevi kuleden olusan binanin 1877 yilinda cephanelik olarak kullanildigi bilinmektedir. Trabzon'un Ruslar tarafindan isgali sirasinda (1916-1918) da cephanelik olarak kullanilan yapi, 1919 yilinda bir patlama ile hasar görmüstür.
1. Sumela (Meryemana Manastiri) :
Trabzon'un Maçka ilçesinin güneyinde Karadagin bir tepesinin yamacina yapilmis olan bu manastira halk tarafindan Meryemana manastiri söylenir. Meryem(panaghia) adina kurulan bu manastirin, gerekçe "SUMELA" adinin esasini, kara-siyah karanlik anlamina gelen Melas kelimesinden aldigi söylenir. Semavi Eyice'ye göre;"evvelce burada saygi gören siyah Meryem tasvirinden Sumela adini aldigi ve bu dagin adida manastirdan dolayi Oros Mela-karadag oldugu"kabul edilir.
Sumela Manastirinin kurulusu efsaneye göre: iki Atina'li Barbabas ile yegeni Sophronios rüyalarinda Hz.Meryem'i görmüsler, rüyada Meryem onlara bir manastir yaptirmalarini ve yerini, nasil gideceklerini tarif etmistir.
Bunlar St.Luka!nin yaptigi rivayet olunan tabloyu da beraberlerinde alarak yola çikiyorlar, deniz yoluyla Trabzon'a gelip, karadagin sarp yamacinda kiliseyi kurmak için karar kiliyorlar ve Theodosios devrinde (375-395)ilk kaya kilisesini kurarlar. Bu tarih, tesisn kesin kurulus tarihi degilse de bahsedilen tarihler arasinda yapildigi saniliyor. Bazi arastirmacilara görede burasi M.S.385 yilinda bazilarina göre ise 472 yilinda yapildigi belirtilmektedir.
Bu tarihler ve efsaneler bir tarafa birakilacak olursa, manastirin tarihini Trabzon komnenoslari devrinden sonra incelemek mümkündür. Trabzon komnenoslarindan III.Alexios burasini yeni bir tesis halinde 1360 yilinda insa ettirerek 17 metre yüksekliginde, 40 metre uzunlugunda, 14 metre genisliginde 72 odali bir tesis yaptirmistir. Trabzon krallari bu manastira vermis olduklari hediye ve haklarla, halkin destegini saglamislardir.
Trabzon, Türkler tarafindan alindiktan sonra, Osmanli sultanlaribu manastirin haklarina dokunmamislardir. Manastira Yavuz I.Selim (1512-1520) iki samdan armagan etmistir. Ayrica Trabzon fatihi II.Mehmed'in de manastirin haklarini tanidigini bildiren bir fermani muhafaza ediliyordu.Yine Sultan I.Beyazit, I.Selim, II.Selim, III.Murat, Ibrahim, IV.Mehmet, II.Süleyman, Mustafa ve III.Ahmet tarafindan verilmis fermanlarin bulundugu bildirilmektedir.
1962 yilinda merdivenleri ile kapisi tamir ettirilerek turistlerin ziyaretine elverisli bir duruma getirilmis olan görkemli yapi görenlerin hayranligini uyandirmaktadir.1972 yilinda ise örenyeri olarak ziyarete açilan yapi'ya orman içersinden 25-30 dakikalik bir patika yolla ulasilabilindigi gibi manastirin 200 metrelik yakinina küçük vasitalarla da ulasilabilir.
Manastirin bulundugu alan Orman Bakanliginca Milli Parklar statüsüne alinmis olup Kültür Bakanliginca da aslina uygun olarak onarimi devam etmektedir.
Trabzon'un turizminde önemli bir yer tutan Sumela Manastirini kente gelen her bireyin mutlaka gezmesi gereklidir.
2. Vazelon(Yahya) Manastiri :
Bu manastira Maçka ilçesini 14 km. geçtikten sonra saga 3 km.lik stabilize bir yolla ulasilir. Köprü yani köyü sinirlari içersinde bulunan bu manastirin vadisinde özel sektör eli ile isletilen alabalik çiftligi ve restoranti vardir.
Yapinin, Vazelon ismini, kurulmus oldugu "Zabulon Dag'indan" aldigi görüsü kuvvetli ihtimaldir. Manastirin issiz sakin yerde seçilmesi, o'na daha kutsal bir hava verilmek istenmesindendir. Çogu arastirmaci, yapinin tarihini kesin olarak vermemekle birlikte: bazilari ilk insa tarihini M.S.270, bazilari ise M.S.317 olarak belirtir.
Manastir; Yahya peygambere adanmistir. Ilk kurulusu ile bugüne kadar çesitli degisiklikler geçirdigi kesindir.
527-565 yillari arasinda Jüstinyen tarafindan tamir ettirilmistir. 644 yilinin subat ayinda hücreler tamamen tamir edilip kütüphanesi zenginlestirilmistir. 702 yili ile onu izleyen yillar içinde esasli sekilde yenilenmistir. Vazelon manastiri 13.yy.dan 20.yy.a kadar Maçka'nin ekenomik, sosyal ve kültürel hayatinda etkinligini sürdürmüstür.14.yy.da sahip oldugu arazi, ve geliri 1890 yilina kadar yirmi köyde devam etmistir. Vazelon manastiri vaktiyle bölgede bulunan manastirlarin en yetkilisi ve en zengini durumunda imis. Bir rivayete göre Vazelon geliri ile bir Sumela manastiri daha yapilabilirmis. Manastir 19.yy.da etraflica onarilmistir. Binaya bati kismindaki merdivenle girilmektedir. Merdiven basamaklari kirik oldugundan ,yukari çikarken dikkatli olunmalidir.Bina 1923 yilinda terk edilmistir. Günümüzde Sumela'dan sonra onarilip Turizme kazandirilmasi düsünülmektedir.
3. Gregorius Peristera(Kustul-Hizir Ilyas manastiri):
Bu manastir, Trabzon'un Esiroglu beldesinin galyan diye adlandirilan bölgede kustul (simsirli) köyündedir.Ulasim Esiroglu beldesine giderken soldaki galyan vadisini takiben ulasilir.Vadinin tabanindan dirsek seklindeki kaya üzerine oturtulan yapi, kale gibi, vadiye hakim bir tepede kurulmustur. Maçka yolu üzerinde ve bagimsiz bir amir gücüne sahip olan, üçüncü manastirdir. M.S.752 yilinda kuruldugu söylenen bu manastir 1203 senesinde yagma edilip, terk edildi. Ama 1393 senesinde tekrar kurulup 15.yüzyilin basinda yine görkemli eski önemini kazandi. 1904 yilinda çikan büyük bir yanginla harap olduktan sonra bir daha insa edilmistir.
Bu manastir da Trabzon bölgesindeki diger manastirlar gibi kutsal bir magara ve ayazmanin etrafinda kurulmustur.
4. Kaymakli Manastiri:
Kaymakli Köyü'nde bulunan bu manastir, Trabzon'a 3 km. uzakliktadir. Manastira Boztepe arkasindaki Misirli mezarliginin solundaki patika ile gidilmektedir. Manastir binasi kesme tastan yapilmis ve 2450 m2 üzerine kurulmustur. Eser; Hz.Isa'nin namina yapilmis, fakat yapildigi vakit tepeden asagiya düsen bir adam sapasaglam kaldigi için Çarhapan yani "fenaligi engelleyen" olarak adlandirilmistir. Manastir1914-1918 yillarinda bir yangin geçirmis ve bu tarihten sonra terk edilmistir.Günümüzde sahis mali olarak kullanilan bu mabet, burada oturan ailece az bir degisiklige ugratilmasina ragmen korunmaktadir.
5. Kizlar Manastiri (Panagia Theoskepastos) :
Genis bir alana kurulu olan manastir, Boztepe'nin güney yamacinda ve Trabzon'un dogu cephesine bakmaktadir.Theoskepastos sözcügünün manasi "Tanri tarafindan örtülmüs ve korunmustur." Bu manastirda birçok Trabzon manastirinda oldugu gibi bir kaya sapelinin etrafinda insa edilmistir. Eser:III.alexios(1349-1390) zamaninda kurulmustur. Günümüzde genis kütlesi ile ayakta kalabilmis ve turistler tarafindan ilgi ile gezilmektedir.
6. Kizlar Manastiri(Panagia Keramesta):
Bu manastir, Trabzon-Hamsiköyü yolu üzerinde kiremitli köyü vadisi üzerinde yer almaktadir. Yerin isminin manasi simdiye kadar anlasilamamistir.Buraya ilk kez kimlerin geldigini belirten bir kitabe yoktur. Sumela veya Vazelon manastirlarinin bir minyatürü olan bu yapida, kutsal bir magara ile tamamlanir.Günümüze kadar gelen tas bölümler, bu manastirin Orta çag'da yapilmis oldugu hissini uyandiriyorsa da, yapi 1858 yilinda insa edilmistir.
Kurulusu çok eski yillara uzanan surlarin kaynaklara göre MÖ. 5. yy. da varligi bilinmekte olup çesitli dönemlerde ve günümüzde onarilmis ve yenilenmistir.Onarim ve yenileme çalismalari bugünde devam etmektedir. Güneyden kuzeye yukari hisar veya iç kale, ortahisar ile kuzey hisar veya asagi hisar olmak üzere üç bölüme ayrilir.
Yukari Hisar: Iç kaleyi koruyan ve akropol vasitasi gören bu kisim en eski ve sehrin içinde kapali bir site idi. Ilk yaptirildigi tarih MÖ 2000 yillarina kadar gitmektedir. Dorugunda Imparator ve imparotireçenin ikametgahlari, bunlarin etrafinda kendilerine soylular soylusu Küra Polates, Sezar ünvanlari verilmis prensler veya evlat edinenlerin binalari bulunurdu. Bu binalardan baska kale muhafizligi, katip ve hizmetçiler sinifinin bulundugu yapilar yer almakta idi.
Evliya Çelebi Trabzon kalesinin bu kismindan ''Trabzon kalesi üç bölktür,birine asagi hisar digerine ortahisar iç kalesine de kule hisar derler. Fakat dag tarafinda cehennem kuyusuna benzer bir derin hendegi vardir ki yetmis yedi adam girer.'' diye bahseder.
Ortahisar: Yukari hisar ve iç kalenin devami olan bu kisim yamuksu sekildedir.Iç kaleden bu kisma iki kapi ile geçilmekteydi. Bu bölümde ortahisar camii eski hükümet konagi, zagnos Köprüsüikule ve çifte hamamlar, Amasya camisi, Sirin Hatun camii, Musa Pasa camii yer alir. (Kule hamami çifte hamami Amasya camii günümüzde yikik durumdadir.) Bu kisimdaki surlar Trabzon Imparatoru Alexsioz II.(1297-1330) zamaninda yukari hisardan asagi hisara kadar yaptirilmistir.
Asagi Hisar: Bu kale batidan Zagnos burcunun yani basindan baslayip denize kadar inen surlardan meydana gelmistir. Bu kisim surlarin Sotka kapisi adi verilen iki kapisi bulunur.Günümüzde ''Kale Kapisi'' ismi verilen mevkide suru delinerek tasitlarin geçmesine elverisli duruma getirilen kismi daha yüksek duvarlardan meydana gelmistir.
Asagi Hisarin çevrelemis oldugu bölgede St. Andrea kilisesi (Molla Siyah Camii,Hoca Halil camii, Pazarkapi Camii, Kundupoglu ve yarimbiyikoglu evleri evleri,sekiz direkli hamam,tophane hamami,Haci Arif hamami,Iskenderpasa Çesmelri gibi tarihi eserler yer almaktadir.
Atatürk Köskü
Soguksu semtinde küçük bir çam korusu içinde yer alir.Yirminci yüzyilin hemen basinda yaptirilmis 1923 den sonra hazineye kalmistir.
Büyük Önder Atatürk 1934 ve 1937 yillarindaki Trabzon ziyaretlerinde bu köskte konuk edilmistir. O'nun ölümünden sonra Trabzon belediyesi tarafindan o dönemde kullanilan esyalarla dekore edilerek Atatürk müzesi olarak ziyarete açilmistir.
Avrupa mimari tarzinda insa edilen kösk üç + yarim katli tas bir yapidir. Disdaki taskin saçaklarda ahsap, içte,tavanlarda alçi süslemelere yer verilmistir.
Ulu önderimiz 1937 yilinda vasiyetnamesinin bir bölümünü bu konakta yazmistir.
Günümüzde müze olarak paylasilan Atatürk köskü yerli ve yabanci konuklarca ziyaret edilmekte ve kent turizminde önemli rol oynamaktadir.
Müzeler:
1. Ayasofya Müzesi:
Kentin bati girisinde bulunan yapi anit-müze olarak hizmet vermektedir. Istanbul'un Latin'ler tarafindan isgalinden sonra kaçan ve Trabzon'da 1204 yilinda devlet kuran Komnenos ailesinden Kral I. Manuel (1238-1263) tarafindan 1250-1260 yillari arasinda (13.yy.) yaptirilan ve bir manastir kilisesi olarak insa edilmistir.
Osmanli döneminde camiye dönüstürülmüs,1926-1918 yillari arasinda Rus isgalinde askeri depo olarak kullanilmistir.1958-1962 yillari arasinda Edinburg Üniversitesi ve Vakiflar Genel Müdürlügü isbirligi ile restore edilerek 1964 yilinda müzeye çevrilmistir.
2. Trabzon Müzesi (Eski Kiz Meslek Lisesi):
Cumhuriyet mahallesi zeytinlik sokakta bulunan bina yirminci yüzyilin baslarinda rus asilli bir zengin tarafindan yaptirilmistir. 1923'ten sonra hazineye kalan bina uzun yillar Kiz Meslek Lisesi olarak kullanilmis 1987 yilinda müze olarak kullanilmak üzere Kültür ve Turizm Bakanligina tahsis edilmistir.
Italyan mimarisinin etkisi ile yaptirilan bina, bodrum üzeri üç katlidir. Içteki mimari elemanlarin çogu Avrupa dan getirilmis olup birinci sinif isçilige sahiptir. Zemin kattaki tüm mekanlar alçi ve kalem isi bezemelidir.
Günümüzde onarilan bina düzenlenerek 2000 yilinin Nisan ayindan itibaren ''Trabzon Müzesi'' olarak etnografik eserlerin sergilenmesine ve turistlerin ziyaretine açilmistir.
Bedestan (Ceneviz Hani):
Bir ticaret yapisi olan Bedestan çarsi mahallesinde ve çarsi camiinin kuzeyinde yer almaktadir. Kareye yakin bir plani olan binanin her cephede birer kapisi bulunmaktadir. Içerde bulunan tugla kemerler kapiyi kemerlemektedir.Yapinin ortasinda bulunan dört fil ayagi üzerine kubbesi oturtulmustu. Yapinin kitabesi görülmemis isede: Evliya Çelebi bu eseri h.1057(1647) yilinda görmüs, bina sahipleri ve buradaki halktan ''çarsilarin en seçmesi mumhane kapisindaki tasra esnafidir. Kargir yapi bir Bedesteni vardir ki içindekiler zengin, eli açik, muhterem, vakarli bezirganlardir.'' bahsettigi halde eserin yaptirildigi tarihle ilgili hiç bir sey söylememektedir. Halbuki Trabzondaki diger yapilarin tarihinden Evliya Çelebi söz etmektedir.
Bedestan bazi arastirmacilar trafindan 11. yy.da yapilmis bir Ceneviz eseri oldugu kabul edilir.
Günümüzde marangoz atölyesi olarak kullanilirken Trabzon Valiligi Il Özel Idaresi tarafindan kamulastirilarak aslina uygun restore edilmektedir.
St.Anna (Küçük Ayvasil) Kilisesi:
Çarsi mahallesinde ve kentin merkezinde bulunan yapi, Trabzonda ayakta kalabilen en eski kilise yapisidir. 7.yy.da insa edilmis, 9.yy.da onarim geçirmistir.Üç apsisli bazilikal planli küçük boyutlu bir kilisedir. Iç duvarlarindaki fresklerin çogu tahrip olmustur. Güneydeki giris kapisinin üzerinde Roma dönemine ait kapartmali mermer bir levha bulunmaktadir. Sütün basliklari iyon tarzinda olup çatisi kiremitle örtülmüstür. 1999 yilinda Valilikce restore edilmistir.
St.john Kilisesi :
Hizirbey mahallesinde Kaledibi ilkögretim okulunun yaninda ve müstemiliyatindadir.13.yy. basinda insa edilmis,19,yy.lin ortalarinda onarilmis son ve etrafli onarimini 1998 yilinda geçirerek günümüzde çok amaçli salon olarak kullanilmaktadir.
Cephanelik :
Irene kulesi veya Fatih kulesi olarak bilinen ve kitabesi olmadigindan dolayi hakkinda kesin bilgi bulunmayan kulenin Imparatoriçe Irene (1340-1341) tarafindan Trabzon aristokrasisinin toplanti yeri olarak yaptirildigi söylenmektedir. Ayrica Yildiz sarayi albümünde fotograflari bulunan yapinin II.Abdülhamit tarafindan, Fatih zamanindan kalma bir yapinin yerine yaptirildigida söylenmektedir.
25 metre yüksekliginde iç içe yer alan kalin duvarli iki dairevi kuleden olusan binanin 1877 yilinda cephanelik olarak kullanildigi bilinmektedir. Trabzon'un Ruslar tarafindan isgali sirasinda (1916-1918) da cephanelik olarak kullanilan yapi, 1919 yilinda bir patlama ile hasar görmüstür.
1. Sumela (Meryemana Manastiri) :
Trabzon'un Maçka ilçesinin güneyinde Karadagin bir tepesinin yamacina yapilmis olan bu manastira halk tarafindan Meryemana manastiri söylenir. Meryem(panaghia) adina kurulan bu manastirin, gerekçe "SUMELA" adinin esasini, kara-siyah karanlik anlamina gelen Melas kelimesinden aldigi söylenir. Semavi Eyice'ye göre;"evvelce burada saygi gören siyah Meryem tasvirinden Sumela adini aldigi ve bu dagin adida manastirdan dolayi Oros Mela-karadag oldugu"kabul edilir.
Sumela Manastirinin kurulusu efsaneye göre: iki Atina'li Barbabas ile yegeni Sophronios rüyalarinda Hz.Meryem'i görmüsler, rüyada Meryem onlara bir manastir yaptirmalarini ve yerini, nasil gideceklerini tarif etmistir.
Bunlar St.Luka!nin yaptigi rivayet olunan tabloyu da beraberlerinde alarak yola çikiyorlar, deniz yoluyla Trabzon'a gelip, karadagin sarp yamacinda kiliseyi kurmak için karar kiliyorlar ve Theodosios devrinde (375-395)ilk kaya kilisesini kurarlar. Bu tarih, tesisn kesin kurulus tarihi degilse de bahsedilen tarihler arasinda yapildigi saniliyor. Bazi arastirmacilara görede burasi M.S.385 yilinda bazilarina göre ise 472 yilinda yapildigi belirtilmektedir.
Bu tarihler ve efsaneler bir tarafa birakilacak olursa, manastirin tarihini Trabzon komnenoslari devrinden sonra incelemek mümkündür. Trabzon komnenoslarindan III.Alexios burasini yeni bir tesis halinde 1360 yilinda insa ettirerek 17 metre yüksekliginde, 40 metre uzunlugunda, 14 metre genisliginde 72 odali bir tesis yaptirmistir. Trabzon krallari bu manastira vermis olduklari hediye ve haklarla, halkin destegini saglamislardir.
Trabzon, Türkler tarafindan alindiktan sonra, Osmanli sultanlaribu manastirin haklarina dokunmamislardir. Manastira Yavuz I.Selim (1512-1520) iki samdan armagan etmistir. Ayrica Trabzon fatihi II.Mehmed'in de manastirin haklarini tanidigini bildiren bir fermani muhafaza ediliyordu.Yine Sultan I.Beyazit, I.Selim, II.Selim, III.Murat, Ibrahim, IV.Mehmet, II.Süleyman, Mustafa ve III.Ahmet tarafindan verilmis fermanlarin bulundugu bildirilmektedir.
1962 yilinda merdivenleri ile kapisi tamir ettirilerek turistlerin ziyaretine elverisli bir duruma getirilmis olan görkemli yapi görenlerin hayranligini uyandirmaktadir.1972 yilinda ise örenyeri olarak ziyarete açilan yapi'ya orman içersinden 25-30 dakikalik bir patika yolla ulasilabilindigi gibi manastirin 200 metrelik yakinina küçük vasitalarla da ulasilabilir.
Manastirin bulundugu alan Orman Bakanliginca Milli Parklar statüsüne alinmis olup Kültür Bakanliginca da aslina uygun olarak onarimi devam etmektedir.
Trabzon'un turizminde önemli bir yer tutan Sumela Manastirini kente gelen her bireyin mutlaka gezmesi gereklidir.
2. Vazelon(Yahya) Manastiri :
Bu manastira Maçka ilçesini 14 km. geçtikten sonra saga 3 km.lik stabilize bir yolla ulasilir. Köprü yani köyü sinirlari içersinde bulunan bu manastirin vadisinde özel sektör eli ile isletilen alabalik çiftligi ve restoranti vardir.
Yapinin, Vazelon ismini, kurulmus oldugu "Zabulon Dag'indan" aldigi görüsü kuvvetli ihtimaldir. Manastirin issiz sakin yerde seçilmesi, o'na daha kutsal bir hava verilmek istenmesindendir. Çogu arastirmaci, yapinin tarihini kesin olarak vermemekle birlikte: bazilari ilk insa tarihini M.S.270, bazilari ise M.S.317 olarak belirtir.
Manastir; Yahya peygambere adanmistir. Ilk kurulusu ile bugüne kadar çesitli degisiklikler geçirdigi kesindir.
527-565 yillari arasinda Jüstinyen tarafindan tamir ettirilmistir. 644 yilinin subat ayinda hücreler tamamen tamir edilip kütüphanesi zenginlestirilmistir. 702 yili ile onu izleyen yillar içinde esasli sekilde yenilenmistir. Vazelon manastiri 13.yy.dan 20.yy.a kadar Maçka'nin ekenomik, sosyal ve kültürel hayatinda etkinligini sürdürmüstür.14.yy.da sahip oldugu arazi, ve geliri 1890 yilina kadar yirmi köyde devam etmistir. Vazelon manastiri vaktiyle bölgede bulunan manastirlarin en yetkilisi ve en zengini durumunda imis. Bir rivayete göre Vazelon geliri ile bir Sumela manastiri daha yapilabilirmis. Manastir 19.yy.da etraflica onarilmistir. Binaya bati kismindaki merdivenle girilmektedir. Merdiven basamaklari kirik oldugundan ,yukari çikarken dikkatli olunmalidir.Bina 1923 yilinda terk edilmistir. Günümüzde Sumela'dan sonra onarilip Turizme kazandirilmasi düsünülmektedir.
3. Gregorius Peristera(Kustul-Hizir Ilyas manastiri):
Bu manastir, Trabzon'un Esiroglu beldesinin galyan diye adlandirilan bölgede kustul (simsirli) köyündedir.Ulasim Esiroglu beldesine giderken soldaki galyan vadisini takiben ulasilir.Vadinin tabanindan dirsek seklindeki kaya üzerine oturtulan yapi, kale gibi, vadiye hakim bir tepede kurulmustur. Maçka yolu üzerinde ve bagimsiz bir amir gücüne sahip olan, üçüncü manastirdir. M.S.752 yilinda kuruldugu söylenen bu manastir 1203 senesinde yagma edilip, terk edildi. Ama 1393 senesinde tekrar kurulup 15.yüzyilin basinda yine görkemli eski önemini kazandi. 1904 yilinda çikan büyük bir yanginla harap olduktan sonra bir daha insa edilmistir.
Bu manastir da Trabzon bölgesindeki diger manastirlar gibi kutsal bir magara ve ayazmanin etrafinda kurulmustur.
4. Kaymakli Manastiri:
Kaymakli Köyü'nde bulunan bu manastir, Trabzon'a 3 km. uzakliktadir. Manastira Boztepe arkasindaki Misirli mezarliginin solundaki patika ile gidilmektedir. Manastir binasi kesme tastan yapilmis ve 2450 m2 üzerine kurulmustur. Eser; Hz.Isa'nin namina yapilmis, fakat yapildigi vakit tepeden asagiya düsen bir adam sapasaglam kaldigi için Çarhapan yani "fenaligi engelleyen" olarak adlandirilmistir. Manastir1914-1918 yillarinda bir yangin geçirmis ve bu tarihten sonra terk edilmistir.Günümüzde sahis mali olarak kullanilan bu mabet, burada oturan ailece az bir degisiklige ugratilmasina ragmen korunmaktadir.
5. Kizlar Manastiri (Panagia Theoskepastos) :
Genis bir alana kurulu olan manastir, Boztepe'nin güney yamacinda ve Trabzon'un dogu cephesine bakmaktadir.Theoskepastos sözcügünün manasi "Tanri tarafindan örtülmüs ve korunmustur." Bu manastirda birçok Trabzon manastirinda oldugu gibi bir kaya sapelinin etrafinda insa edilmistir. Eser:III.alexios(1349-1390) zamaninda kurulmustur. Günümüzde genis kütlesi ile ayakta kalabilmis ve turistler tarafindan ilgi ile gezilmektedir.
6. Kizlar Manastiri(Panagia Keramesta):
Bu manastir, Trabzon-Hamsiköyü yolu üzerinde kiremitli köyü vadisi üzerinde yer almaktadir. Yerin isminin manasi simdiye kadar anlasilamamistir.Buraya ilk kez kimlerin geldigini belirten bir kitabe yoktur. Sumela veya Vazelon manastirlarinin bir minyatürü olan bu yapida, kutsal bir magara ile tamamlanir.Günümüze kadar gelen tas bölümler, bu manastirin Orta çag'da yapilmis oldugu hissini uyandiriyorsa da, yapi 1858 yilinda insa edilmistir.
